Sommige gescheiden ouders misbruiken het coronavirus om, in strijd met de verblijfsregeling, hun kinderen langer bij zich te houden. De coronaregels stellen nochtans dat contacten binnen het gezinsverband toegelaten zijn, ook al wonen de ouders niet meer samen. Het kind heeft er alle belang bij om zijn of haar beide ouders te blijven zien en dit geldt ook omgekeerd.
Opgelet: dit artikel werd geschreven in het kader van de opgelegde maatregelen inzake het COVID-19 virus. Zij zijn dus maar van kracht zolang de maatregelen van de overheid gelden, momenteel tot en met 19 april 2020. Dit artikel is louter informatief en kan niet worden geïnterpreteerd als een juridisch advies. Hou er ook rekening mee dat deze informatie, naar aanleiding van bijkomende of wijzigende maatregelen van de overheid, mogelijks achterhaald is. Indien u vragen heeft, aarzel niet om ons te contacteren.
De Orde van Vlaamse Balies heeft inmiddels een richtlijn vooropgesteld waarmee beoogd wordt rechtszekerheid en rust te brengen in deze gevoelige materie. De richtlijn van de Orde is duidelijk: de verblijfsregelingen blijven van kracht zoals gehomologeerd of opgelegd door de rechter.
De coronamaatregelen uitgevoerd door de regering verbieden niet dat minderjarige kinderen naar hun ouders worden gebracht. Wissels in het kader van de verblijfsregeling worden beschouwd als noodzakelijke verplaatsingen en zijn op dit moment niet verboden.
Op de algemene regel die stelt dat de verblijfsregelingen van kracht blijven, worden wel twee uitzonderingen aanvaard: wilsautonomie en noodtoestand.
Een eerste uitzondering op de algemene regel is de wilsautonomie. Dit houdt in dat de ouders onderling altijd kunnen afwijken van de verblijfsregeling als beide ouders daarin vrijwillig toestemmen.
Een tweede uitzondering op de algemene regel is de situatie van noodtoestand. In tijden van het coronavirus gaat het om de volgende situaties:
(1) Een van de ouders is besmet met het coronavirus.
Het wordt sterk afgeraden om het kind over te brengen naar de ouder die besmet is met het coronavirus. Om besmetting tegen te gaan wordt aangeraden om het bij de ouder te laten verblijven die niet besmet is.
Indien het kind reeds bij de besmette ouder verblijft, wordt aangeraden het niet over te brengen naar de niet-besmette ouder, opnieuw om verdere besmetting te voorkomen.
De Orde van Vlaamse Balies wijst erop dat enkel het bijbrengen van een medisch attest dat een daadwerkelijke coronabesmetting vaststelt, kan leiden tot dergelijke afwijking.
De verblijfsregeling zal in de regel moeten worden nageleefd, indien er enkel een medisch attest voorhanden is (of helemaal niet voorhanden is) dat niet uitdrukkelijk een coronabesmetting specifieert. Een en ander tot bewijs van het tegendeel.
(2) Het minderjarige kind is besmet met het coronavirus
Indien het kind besmet is met het coronavirus, wordt aangeraden om het te laten uitzieken bij de ouder waar het verblijft en het zieke kind dus niet over te brengen van de ene naar de andere ouder.
Voor wat betreft het bijbrengen van een medisch attest als bewijs van coronabesmetting moet hetzelfde worden opgemerkt zoals hierboven beschreven.
(3) Een andere bij de ouder inwonende persoon is besmet met het coronavirus
Indien een andere bij de ouder inwonende persoon, zoals een grootouder, plusouder of een ander familielid, besmet is met het coronavirus, wordt aangeraden het kind te laten verblijven bij de niet-besmette ouder bij wie geen besmette personen inwonen.
Indien het kind reeds bij een besmette persoon verblijft, wordt aangeraden het niet over te brengen naar de niet-besmette ouder, opnieuw om verdere besmetting te voorkomen.
Voor wat betreft het bijbrengen van een medisch attest als bewijs van coronabesmetting moet hetzelfde worden opgemerkt zoals hierboven beschreven.
(4) Interlandelijke overbrenging en gesloten grenzen
De verblijfsregelingen zoals gehomologeerd of opgelegd door de Belgische rechter zijn ook van toepassing in het buitenland.
Indien de ouders van het kind aan beide zijden van de Belgische grens wonen, mag het kind over de grens heen worden gebracht, aangezien dit een essentiële verplaatsing betreft toegelaten door de coronamaatregelen.
(5) Volledige en absolute lockdown
In het geval de regering strengere maatregelen neemt die leiden tot een volledige en absolute lockdown, zal dit tot gevolg hebben dat het kind moet blijven bij de ouder waar het verblijft wanneer de maatregel van kracht wordt, behoudens enige uitzonderingen voorzien door de regering.
De volgende straffen zijn van toepassing indien ouders zich niet houden aan de vooropgestelde maatregelen.
- Ten eerste maakt de weigerachtige ouder zich schuldig aan het misdrijf van niet-afgifte van het kind (art. 432 Sw.) wanneer een van beide ouders weigert om het kind terug te brengen of af te geven aan de andere ouder, in strijd met de verblijfsregeling en buiten de voornoemde situaties van wilsautonomie of noodtoestand.
- Ten tweede kan de rechter steeds een nieuwe beslissing nemen met betrekking tot de verblijfsregeling (art. 387ter, §1, derde lid BW).
- Ten derde kan de rechter de benadeelde ouder toestaan een beroep te doen op dwangmaatregelen ter naleving van de verblijfsregeling, bijvoorbeeld middels beroep op een gerechtsdeurwaarder (art. 387ter, §1, vierde lid BW).
- Ten vierde kan de rechter een dwangsom opleggen om de verblijfsregeling te laten naleven (art. 387ter, §1, vijfde lid BW).
- En tot slot kan de rechter ook de weigerachtige ouder veroordelen tot een morele schadevergoeding tegenover de andere ouder.
Conclusie: in deze turbulente omstandigheden is er voor alle betrokkenen bij een verblijfsregeling meer dan ooit nood aan stabiliteit, rust en zekerheid. Er wordt op aangedrongen dat de verblijfsregelingen van toepassing blijven zoals ze zijn overeengekomen, tenzij er sprake is van wilsautonomie of noodtoestand. Zelfs in deze uitzonderingsgevallen moet er gewezen worden op de mogelijkheden die online communicatie en sociale media kunnen bieden.
Van alle betrokkenen wordt dan ook gevraagd zich in de mate van het mogelijke verzoenend en flexibel op te stellen en dit alles niet alleen in het belang van het kind, maar ook zeker in het belang van de ouders.
Wil u meer informatie of heeft u vragen, neem dan contact op met Mr. Anneleen Van Coppenolle via mail naar a.vancoppenolle@villajuris.be